سازه های باز وبسته شونده
در معماری امروز که بحث های انعطاف پذیری و هوشمندی بسیار مورد توجه وعلاقه می گیرند، سازه ها یی نظیر سقف های باز و بسته شونده به محفلی برای بروز و ظهور پدیده های هوشمند سازی و انعطاف پذیری تبدیل گردیده اند.
هنگامی که سخن از یک سازه باز و بسته شونده به میان می آید، نقش علوم مختلف در طراحی و تخمین شکل و فرم این سازه بلا انکار است. در دهه های اخیر سقف های باز و بسته شونده به دلیل قابلیت های آن ها در دستیابی به یک معماری انعطاف پذیر و پویا مورد توجه معماران و مهندسان قرار گرفته است. مشارکت انواع ساختمان ها از جمله مرا کز ورزشی، استخرها در ایجاد یک معماری پایدار، تطبیق پذیری با شرایط محیطی، کاهش مصرف انرژی، و پاسخگویی مناسب به الزامات عملکردی یک بنا در جهت آسایش کاربران آن، استفاده از این گونه سقف های باز وبسته شونده را در فضای معماری افزایش داده است بسیاری از این بناها به دلایل سازه ای و زیباشناسی با انواع فرم های منحنی ساخته می شود.
طراحی سازه باز وبسته شونده
طراحی سقف های باز و بسته شونده بر روی سقف با سطوح و سازه های منحنی به سبب ماهیت ظاهری آن ها نسبت به سطوح مسطح پیچیده تر می باشد.
مهندس معمار، ضمن آشنایی با فرآیند باز و بسته شدن این سازه ها، لازم است در خصوص شکل سازه های سقفی باز و بسته شونده و صفحات پوششی آنها اطلاعاتی داشته باشد تا در خصوص مکان قرار گیری این سازه در فضا و تمهیداتی در خصوص پوشش سقف ها تصمیمات صحیحی اتخاذ نماید.
کاربردهای مهم سازههای باز و بسته شونده
ساخت بناهایی با سقف های جمع شونده ، می تواند راهکاری مفید برای ارتقای عملکرد معماری در فضاهای تجاری، مذهبی، ورزشی و تفریحی در مناطق مختلف سرزمینمان باشد.
از جمله کاربرد های سقف جمع شونده : سرپناههای اضطراری، پلهها، برجها و دکلهای بازشو و تاشو، پلهای اضطراری، جرثقیلها، ساختمانها و سرپناههای موقت در نقاط دوردست،، انبارها، پوششها، مخازن و تعمیرگاههای سهل الحصول موقت یا دائمی، گنبدهای کروی و سهموی ثابت یا متحرک، داربستها، سرپناه به عنوان سایه بان یا محافظ در برابر بارندگی بازوها و اندامهای رباتها، اردوگاههای سبک وزن موقت و ساز ههای تفریحی، دیوارهای جداکننده، گلخانهها و سایر فضاهای سرپوشیده مورد نیاز در کشاورزی، تئاترها و کنسرتهای سیار، صنایع بستهبندی و صنایع اسباب بازی، ابزار و وسایل مکانیکی و صنعتی، اجزاء ایستگاههای فضایی، واحدهای اسکان برای ایستگاههای فضایی و غیره می باشد.
فرم سازههای فضایی بر گرفته از طبیعت است، فرمهای طبیعی از صلبیت فوق العادهای برخوردارند و از حداقل مصالح برای حداکثر استفاده سازهای بهرهمند شدهاند.
تاریخچه سقف متحرک
امروزه سقف بیشتر ورزشگاهها و بعضی آمفی تئاترها به گونهای طراحی شده که قابلیت باز و بسته شوندگی با توجه به تغییر شرایط محیطی در فصول مختلف داشته باشد. ساخت بنا با سقف متحرک از قدیم رواج داشتهاست مانند چادرهای عشایر و در باغ سازی دوره قاجاریه نیزاز سازههای سبک در باغ ها به جهت ایجاد سایه در میان باغ استفاده می شده که در تابستان در زیر این چادرها محل گذراندن اوقات فراغت و انواع مراسم بودهاست.
سازههای متحرک که قابل حمل و نصب مجدد در مکان های متعدد است و بهطور ساده و سریع نصب میگردد باعث پیدایش سازههای باز شونده و جمع شونده شد که با رشد روزافزون و استفاده از این نوع سازهها بخصوص درکشورهای صنعتی، مورد توجه پژوهشگران و صنعت گران قرار گرفتهاست. سازمان فضایی و هوانوردی ژاپن با استفاده از اصول پیچیده ریاضی و ترکیب با هنر سنتی به سطوح قابل گسترش دست یابند و از طریق رساندن انحنا به صفر (سطح مسطح) و استفاده از صفحات تاشو، به صفحات مسطح باز و بسته شونده دست یابند. ایده ساخت سقف متحرک از سوی پینه رو مطرح شد.
وی بر روی ۲نوع سازه مختلف کار کردهاست:
۱. سازه مشبک مجزا
۲. سازه باز و بسته شونده
پینه رو سازه باز و بسته شونده را از ترکیب ورقههای نازک حجمهای مسطح و محدب بوجود آورد. در سال ۱۹۶۴ معمار آلمانی “فرای اتو” بین سقفهای صلب و سقفهای پوستهای تمایز قائل شد و در این راستا فرمهای ممکن سقفهای متحرک را در یک ماتریس طبقهبندی کرد. در دو دهه اخیر توان بشر برای ساخت سقفهای متحرک افزایش یافته و اساس این تحول انعطافپذیری و بهینه شدن اقتصادی اجرای آن نسبت به سقفهای ثابت و سنتی است که یکی از مزیتهای این گونه سازهها به حساب میآید.
تفاوت سازههای باز و بسته شونده با سازههای پیشساخته
لازم به ذکر است سازههای باز و بسته شونده با سازههای پیشساخته متفاوت است. در همه ساختمانها نوعی پیش ساختگی وجود دارد مثلاً مصالح فولادی در ساختمان تولید نمیشوند اما در سازههای باز و بسته شونده کل سازه بنا در کارخانه کاملاً سرهم شده و سپس به منطقه مورد نظر حمل شده و سپس با باز کردن قطعات، قابلیت جمع شدگی و تا شدن پیدا کرده و در محل ساختمان گسترده شده و سازه کل ساختمان در یک جا به دست میآید. سازههای باز وبسته شونده از اعضای پیش ساختهای تشکیل شدهاست و قابلیت تحمل بار نیز تا حدی دارا میباشند. این سازهها، توانایی باز و بسته شدن را دارند. حالت بسته به صورت مجموعهای فشرده از میلههای تقریباً موازی هستند،کاربرد این سازهها بسیار گسترده و از سازههای موقت گرفته تا فضا پیماها میباشد.
با وجود زلزلههای مخرب و ویرانگر، زلزله زدگان و سیل زدگان نیاز شدید به سر پناه دارند در این میان استفاده از این سازهها میتواند کمک موثری در حفظ جان و مال آنان داشته باشد.
مزایای ساختار سازه باز وبسته شونده:
قابلیت گسترش: یک یا چند بار
امکان استفاده در تمام سازه یا بخشی از آن
سهولت جابجایی
برپایی سریع
امکان استفاده در بحران
اقتصادی بودن
مزایا سازه باز وبسته شونده ماهوت:
سقف های جمع شونده ماهوت قابلیت نصب همراه با موتوررا دارند به گونهای که به سادگی و با یک کلیک ساده میتوانید آنها را باز و بسته کنید تا هم از روزهای آفتابی در بهار و تابستان و هم از روزهای بارانی در پاییز و زمستان لذت ببرید.
سقف های باز وبسته شونده برای مقابله با هر نوع آب و هوا طراحی شدهاند. سقف های متحرک ماهوت را میتوان در زمستان گرما داد و در تابستان آنها را خنک کرد. همچنین سقف های متحرک ماهوت دارای یک سیستم زهکشی تلفیقی است که هنگام بارندگی آب باران را به راحتی جمع آوری و هدایت میکند.یکی دیگر از ویژگیهای برترسقف های متحرک و بازوبسته شونده ماهوت ، وجود ماده ویژهای در داخل غشای این سقف هاست که مانع از نفوذ اشعههای مضر UV( فرا بنفش )از طریق سقف شده و از طرفی از ایجاد فضایی برای انباشتهشدن گازهای ناخوشایند گلخانهای نیز جلوگیری میکند. از ویژگیهای اتصالات سقف های متحرک ماهوت موتوردار این است
که موتور آن دارای هیچگونه ریل و اتصالی روی زمین نیست، بنابراین برای افرادی که دچار ناتوانی (معلولیت) هستند هرگز ایجاد مشکل نمیکند.هم با طرحهای متنوع آن، فضای بسیار زیبا و دلنشین را ایجاد کنید.